PDF · ágúst 2012

Núll­sýn umferðarör­yggis á Íslandi – Áhrif 0 sýnar á forgangs­röðun og hönn­unar­reglur

„Núllsýn“ er stefna í umferðaröryggi, sem hefur að markmiði að fækka fjölda dauðaslysa niður í núll, þ.e.a.s. að í náinni framtíð muni enginn deyja af slysförum í umferðinni. Þessi hugsýn var fyrst lögleidd í Svíþjóð árið 1997, en Svíar hafa lengi talist meðal fremstu þjóða heims í umferðaröryggi. Síðan hafa auk þess Noregur og Finnland tekið upp núllsýn.

Núllsýn hefur þann meginkost, að vera skýr og skilmerkileg hvað varðar þann árangur, sem ná á í umferðaröryggi. Sem slík, inniheldur núllsýn enga sérstaka aðferðafræði,
umfram það, sem unnið er að í umferðaröryggisáætlunum. Núllsýn hefur verið rædd mikið á s.l. áratug, og hefur sú umræða endurvakið áhuga margra á að takmarka enn
frekar fjölda alvarlega slasaðra og látinna í umferðinni. Ýmis önnur lönd hafa einnig tekið upp stefnu í umferðaröryggi, sem svipar um margt til núllsýnar. Þannig er t.d.
„nálgun að öruggu umferðarkerfi“ nátengd núllsýninni, en hún krefst þess eindregið, að tekið sé tillit til hennar í opinberri áætlanagerð og ákvörðunarferli.

Með upptöku þannig stefnu er einnig mælt hér. Þetta fæli þá í sér opinbera skuldbindingu um, að stefnt skuli að þannig hönnun vegakerfisins, að enginn slasist alvarlega eða látist af völdum umferðarslysa - auðvitað að því tilskyldu, að vegfarendur fari eftir settum reglum. Það er þá einnig mikilvægt, að bæta hraðastýringu á vegum,
með réttri hraðatakmörkun og öryggisgæslu. Upptöku öruggs umferðarkerfis fylgir óhjákvæmilega einhver stofnkostnaður, sér í lagi hér á landi, þar sem vegakerfið er
langt og ófullkomið. Verður það lagað í áföngum.

Núllsýn er ekki ný af nálinni, og segja má að hún sé nú þegar til staðar hér á landi innan annarra geira en umferðaröryggis. Þannig hefur mikil fækkun slysa náðst í flugi, á sjó og á vinnustöðum, með því að lögð hefur verið áhersla á sýn af þessu tæi. Þá geta stofnanir og sveitarfélög sjálf sett sér núllsýn.

Vinnuhópurinn leggur til að tekin verði upp núllsýn í umferðarmálum á Íslandi, og tímabundin markmið sett upp til að nálgast sýnina í áföngum á kerfisbundinn hátt:
(i) Núverandi starfi í umferðaröryggi verði haldið áfram, en vægi þess aukið svo að það verði meginviðmið í samgöngumálum. (ii) Stjórnkerfi umferðaröryggismála verði eflt og samhæfing og flæði upplýsinga aukið. (iii) Stofnuð verði nefnd á vegum stjórnvalda, sem fylgist með því að núllsýn sé framfylgt og stefnt sé að öruggu umferðarkerfi. Nefndin hafi auk þess eftirlit með framgangi sýnarinnar og eftirfylgni ákvarðana.