Vitar og leið­saga siglinga

Sjómerki og radarsvarar kallast leiðsögubúnaður. Öldumælingaduflum og veðurstöðvum hefur fjölgað undanfarin ár í tengslum við uppbyggingu á upplýsingakerfi Siglingastofnunar um veður og sjólag.

6 radíóvitar eru í rekstri og eru þeir fyrst og fremst notaðir til að senda út leiðréttingarmerki með GPS-staðsetningarkerfinu, þ.e. DGPS-kerfið. Ljósdufl/baujur eru nú 9 talsins og hefur fækkað nokkuð síðustu ár. Betri siglingatæki hafa leyst þau af hólmi.

Stofnunin er með 16 radarsvara í rekstri. Radarsvörum er komið fyrir þar sem landslagi er þannig háttað að erfitt er að ná fram endurvarpi á ratsjá.

Rekstur á AIS kerfi:  Automatic Identification System er árekstrar varnarkerfi fyrir skip og leiðsögukerfi til siglinga.  Skip geta auðkennt hvert annað úr fjarlægð og úr landi, og notast sá hluti fyrir vaktstöðina og leit og björgun. Notast líka til sjálfvirkar tilkynningarskildu skipa.  Um er að ræða miðlægan söfnunarbúnað ásamt móttökutækjum ásamt loftnetum víðsvegar um landið, alls um 44 staðir, sem nema sendingar frá AIS sendum skipa í sífellu.  AIS kerfið er á forræði alþjóðavitastofnunnar IALA sem útfærði tæknilega virkni og skjalaði.

AIS- Automatic Indentification System, nefnt sjálfvirkt auðkenniskerfi skipa á íslensku, er rafrænt tilkynningar- og upplýsingakerfi.  

AIS er mikilvægur búnaður sem m.a. Þjónar eftirfarandi markmiðum:

1. Að veita upplýsingar og varna árekstri skipa á siglingu
2. Að auðvelda vaktstöðvum siglinga að hafa skýra mynd af umferð á sjó og fylgjast með ferðum skipa og leiðbeina þeim.
3. Að merkja inn rafræn leiðsögumerki, vindgarða, fiskeldiskvíar og afmarka inn svæði sem þarfnast merkingar.

AIS keyrir á rás VHF 87 (161.975 MHz) og rás 88 (162.025 MHz)

Satelite-AIS

S-AIS er AIS móttakari sem er staðsettur í gerfihnöttum og/eða Alþjóðlegu geimstöðinni ISS og fylgist með AIS skilaboðum á VHF rásum.  S-AIS er hægt að horfa á sem varakerfi fyrir LRIT í dag.

S-AIS keyrir á  rás VHF XX (YYYY MHz) og rás YY (XXX)

AIS var í upphafi hannað fyrir að auðkenna skip nálægt landi, en þó voru sett inn í hönnunina möguleikar á að ná lengra út fyrir loftnetakerfi landstöðva með því að skilgreina IEC 61162 staðla fyrir AIS siglingatæki sem önnur langdrægari kerfi gætu talað við.  LRIT er nýtt til að “polla” AIS staðsetningar úr AIS tækjum skipa yfir gerfihnattarsambönd (Innmarsat-C, sem hefur tengingu við GNSS kerfi), að lágmarki 4 staðsetningar skips á sólarhring á hverjum degi, eða 1 sinni á 6 klst og skráð í miðlægan gagnagrunn.

Unnið er að því að bæta við Iridum tunglkerfinu m.a. vegna norðlægra breiddargráða sem Ísland er á.  

LRIT var tekið í notkun árið 2009 í samræmi við ályktanir Siglingaöryggisráð IMO.

https://wwwcdn.imo.org/localresources/en/KnowledgeCentre/IndexofIMOResolutions/MSCResolutions/MSC.202(81).pdf

https://wwwcdn.imo.org/localresources/en/KnowledgeCentre/IndexofIMOResolutions/MSCResolutions/MSC.211(81).pdf

GNSS  (Global Navigation Satellite System) er samheiti um gervihnattarkerfi sem veita staðsetningarákvörðun um allan heim.  

Ef GNSS kerfið er samþykkt af Alþjóðasiglingamálastofnununni IMO sem hluti af WWRNS (Worldwide Radio Navigation System) eins og sett fram í IMO ályktun A.1046(27), þá eru móttakarar GNSS kerfisins ályktaðir að fullnægja kröfum IMO um nákvæmni siglingatækja í SOLAS alþjóðasamningnum kafla V.

Kröfur til staðsetningarnákvæmni við siglingar:

Truflanir og útföll á GNSS

Truflanir á GNSS, geta leitt til þess að AIS misreiknast og þar með er AIS ekki að gefa upp rétta staðsetningu á skipum.   GNSS klukkur eru burðarkerfi AIS kerfisins.  Ef GNSS fellur út, fellur AIS út.  Því mikilvægt að koma á fót varakerfi fyrir GNSS.

Dagsmerki: 
Vitabygging skal vera gott dagsmerki sem er vel greinanlegt frá umhverfi sínu, að sumri sem vetri og sett upp á vissum landfræðilegum stöðum. Vitabygging er því notuð sem staðsetningarmerki við siglingar og finna má lýsingu af vitamannvirkinu í Vitaskrá íslands, litur, hæð sem hægt er að ráðfæra sig við til staðsetningar að degi til með kíki með uppflettingu í Vitaskrá Íslands.

Á leiðarmerkjum eru dagmerki oft til staðar, en Þegar rökkva tekur og dagmerkin eru ekki sjáanleg lengur, kveiknar á þeim ljós. Það ljós er næturmerki viðkomandi merkis og gefur til  kynna um hverskona leiðarmerki er að ræða.

Vegagerðin skal merkja öruggar og fullnægjandi siglingaleiðir. Það er að mestu gert með fljótandi sjómerkjum. Öll fljótandi sjómerki (dufl) sem nú eru í notkun við strendur landsins eru flokkuð í samræmi við reglur IALA sjómerkjakerfisins.

Sjómerkjakerfið á að gefa til kynna:

• Hliðarmörk þröngra siglingaleiða og sunda.
• Siglingahættur og aðrar hindranir svo sem skipsflök.
• Önnur svæði eða atriði, mikilvæg fyrir sjófarendur.
• Nýjar hættur

Hliðarmerki: notuð í sambandi við hefðbundna siglingastefnu, venjulega á vel ákvörðuðum siglingaleiðum eða sundum. Merkin sýna bakborðs‐ og stjórnborðsmörk siglingaleiðarinnar.

Andófsmerki: gefur til kynna örugga siglingaleið allt í kringum merkið, t.d. Miðsundsmerki.

Sérstök merki: ekki notuð sem eiginlegt leiðbeiningarmerki á öruggum siglingarleiðum, heldur til að benda á svæði eða atriði, sem getið er um í upplýsingum til sjófarenda.

Vegagerðin veitir umsagnir um skipulagsmál á strandsvæðum þar sem þau snerta merktar siglingaleiðir eða hafnir.

Á vef Landhelgisgæslunnar má finna tilkynningar til sjófarenda, meðal annars þær tilkynningar sem Vegagerðinni ber skylda til að tilkynna sjófarendum. Þar birtast einnig leiðréttingar á vitaskrá sem gefin er út eftir þörfum.

Í lista yfir tilkynningarnar er að finna upplýsingar um sjókort sem eru í gildi á hverjum tíma ásamt leiðréttingum á þeim. Einnig er hægt að skoða rafræn íslensk sjókort og aðrar útgáfur til viðmiðunar en ekki er ætlast til að rafræna útgáfan notist til siglinga þar sem hún er ekki uppfærð reglulega.

Í lögum um vitamál segir að þeim sem annast rekstur leiðarmerkis sé skylt að koma tilkynningum um breytingar og bilanir til Vegagerðarinnar svo fljótt sem verða má, en stofnunin sér síðan um birtingu þeirra. Á sama hátt ber öllum sem verða varir við bilanir í vitakerfi landsins að senda tilkynningar um þær til Vegagerðarinnar svo fljótt sem verða má.

Vegagerðinni er skylt að tilkynna um alla farartálma sem verða á almennri siglingaleið og ekki er getið í sjókortum eða tilkynningum til sjófarenda.

Yfirmarkmið öryggisáætlunarinnar eru 3:

1. Ísland sé í fararbroddi í öryggi sjófarenda þannig að fjöldi látinna í sjóslysum verði 0 á hverju ári tímabils áætlunarinnar.
2. Slysum á sjó fækki árlega um 5% á tímabili áætlunarinnar.
3. Að heilsu og vinnuvernd um borð í íslenskum skipum verði sambærilegar við það sem best gerist í landi.

Öryggisáætlun sjófarenda er unnin af starfshópi um öryggi sjófarenda í samráði við fagráð um siglingamál, Framsetningin byggir á þremur víddum ( safe systems approach) en þær eru notendur, farartæki og innviðir. Sett eru yfirmarkmið  og fyrir hvert þeirra mælanleg frammistöðumarkmið. Settar eru fram áherslur fyrir hverja vídd og á grundvelli þeirra byggja aðgerðir sem miða að því að ná árangri í markmiðum.

Samgöngustofa hefur umsjón með öryggisáætlun sjófarenda.

Alþjóðlegi SOLAS samningurinn kveður á um að skip fylgi fyrirfram ákveðnum siglingaleiðum. Samningurinn var tekinn upp af öryggisástæðum.

Umferðaraðskilnaðarkerfi og leiðarkerfi siglinga hefur verið komið á fót á flestum umferðamestu siglingasvæðum heimsins, og fjöldi árekstra og siglinga í strand hefur fækkað verulega.

Á Íslandi er stefna sjómerkjakerfisins í megin atriðum þannig að siglt er réttsælis eða sólarsinnis í kringum landið. Það sama á við á siglingaleiðum inn til hafna eða meðfram ströndum að siglt er réttsælis.

Áhættumat hefur stoð og er innleitt í gegnum alþjóðasamning um öryggi mannslífa á hafinu, SOLAS samninginn, regla 13, liður 1. Samningurinn tók gildi 25. maí 1980.

Ríkisstjórnir sem skrifað hafa undir samningin, skilyrða sig til að setja upp merki í samræmi við þá áhættu sem er til staðar.

Samgöngustofa birtir gerninga Alþjóðasiglingamálastofnunarinnar á vefnum

Öll skip 300 BT og stærri skulu hafa 9 GHz radar sem hluta af siglingatækjum.

Skip sem eru 3000 BT og stærri skulu vera með 3 GHz radar, eða þar sem það er talið nauðsynlegt, annan 9 Ghz radar.

150 BT skip skulu hafa 9 GHz radar.

Fyrir leiðarstjórnun og staðsetningargetu þessara skipa, rekur Vegagerðin radarsvara.

Ef AIS kerfið verður fyrir útfalli þá eru enn til staðar radarsvarar á landi.

Radarsvarar og radarpseglar eru álitnir sem varakerfi eða auðga AIS kerfið þegar það notast til að ákvarða staðsetningu.