22. mars 2022

Mæla heml­unar­viðnám á nýju malbiki

Á síðasta ári var komið á nýju verklagi sem snýr að öryggi við og eftir malbiksframkvæmdir. Um er að ræða svokallaða Öryggisúttekt á nýlögðu malbiki en í henni er farið yfir helstu atriði er snúa að öryggi vegfarenda. Í því felst meðal annars að þegar framkvæmdum er lokið er hámarkshraði lækkaður niður í 50 km/klst. þar sem það á við og honum haldið þannig uns Vegagerðin hefur fengið niðurstöður um að hemlunarviðnám kaflans standist ýtrustu kröfur. Einnig eru sett upp viðvörunarmerki við hvern kafla sem mögulega gæti verið háll í bleytu og þau látin standa í 14 daga. Loks er hemlunarviðnám nýs malbiks mælt með veggripsmælunum. Mælarnir eru því afar mikilvæg tæki þegar kemur að umferðaröryggi.

Framför í mælingum

En hvernig skyldu mælingar á hemlunarviðnámi fara fram? Veggripsmælarnir eru festir aftan í bíla og svo er ekið af stað með þá á þeim vegköflum sem til stendur að mæla. Mælihjóli undir ákveðnu álagi er slakað niður þegar bílinn er á ferð og við það fæst út mæligildi. Vatni er á sama tíma sprautað á yfirborð vegar fyrir framan hjólið, þannig að það er mælt á blautu yfirborði. Gildið sem fæst er hlutfall krafta sem verka á mælihjólið. Mæligildið er á bilinu 0-1. Eftir því sem gildið er hærra er hemlunarviðnámið betra.

Það sem er nýtt við þessa gerð af veggripsmælum er að þeim er stjórnað þráðlaust með lítilli spjaldtölvu úr bílnum sem dregur þá. Áður var stór og þykkur kapall tengdur við gamla mælinn og þurfti að nota stóra og fyrirferðarmikla tölvu til að stjórna honum. Einnig eru niðurstöður mælinga aðgengilegar í skýinu um leið og mælingu er lokið og getur hver sá sem er með aðgang að því vefsvæði skoðað gögnin.

Niðurstöðurnar er settar fram með staðsetningu á korti með helstu niðurstöðum eins og hámarks-, lágmarks- og meðaltalsgildi, ásamt hraða ökutækis. Áður þurfti að fara fram nokkur gagnaúrvinnsla eftir hverja mælingu til að fá niðurstöður, sem gat tekið nokkurn tíma ef mikið var að gera.

Að auki var vatnsforðabúr/sekkur uppfærður sem gerir Vegagerðinni kleift að mæla meira en áður án áfyllingar, sem er mikill kostur. Þá má nefna að með þessum uppfærslum á mælibúnaði er nóg að einn maður sjái um mælingarnar en áður þurfi tvo til þess.

Allir kaflar með nýlögðu malbiki eru mældir með veggripsmælum. Starfsmenn á þjónustustöð Vegagerðarinnar í Garðabæ hafa séð um mælingar á Suður- og Vestursvæði með miklum sóma og oft verið að mæla á þeim tímum sem hinn almenni borgari sefur. Það sama á við um starfsmenn Norðursvæðis, en þeir sjá um mælingar á Norður-, og Austursvæði.

Mælingar fyrir árið 2021 hafa komið mjög vel út og eru undantekningalaust vel yfir viðmiðum Vegagerðarinnar og ber að hrósa verktökum Vegagerðarinnar fyrir það. Meðaltalsgildi allra mælinga var að dreifast frá ca. 0,75 – 0,95 og að meðaltali 0,86.

Breyttar kröfur til hemlunarviðnáms

Kröfurnar voru þessar:

Hemlunarviðnám. Hemlunarviðnám útlagðs malbiks skal vera að lágmarki 0,5. Verkkaupi lætur framkvæma mælingar ef hann telur að kröfur um hemlunarviðnám séu ekki uppfylltar. Ef kröfur eru ekki uppfylltar skal verktaki setja upp skilti sem vara við hálku á kaflanum. Endurtaka skal mælinguna eftir 2-3 mánuði og ef kröfur eru uppfylltar þá skal fjarlægja skiltin. Ef ekki skal gera úrbætur til að ná tilskildu hemlunarviðnámi í samráði við verkkaupa.

Kröfurnar eru núna:

Hemlunarviðnám. Hemlunarviðnám útlagðs malbiks skal vera að lágmarki 0,55. Verkkaupi framkvæmir mælingar á hemlunarviðnámi á öllum útlögðum köflum.

Ef hemlunarviðnám mælist t.d. undir 0,40 skal fara fram á tafarlausar aðgerðir til að auka hemlunarviðnámið (ný yfirlögn). Ef viðnámið er á bilinu 0,40-0,55 skal mæla kafla aftur á tveggja vikna fresti til að meta ástand vegarins.

Verktaki skal fylgjast stöðugt með ástandi vegar á þessu tímabili og tilkynna verkkaupa ef breytingar verða á yfirborði. Ef ástandið er óbreytt eftir tvo mánuði frá útlögn á malbiki skal fara í nauðsynlegar aðgerðir til að auka hemlunarviðnámið í samráði við verkkaupa. Ef kafli mælist yfir 0,55 í hemlunarviðnámi er óhætt að fjarlægja viðvörunarskilti.

Ef einhver frávik verða frá kröfum um hemlunarviðnám skal tafarlaust rannsaka kjarna úr malbikinu með tilliti til holrýmdar til að ákvarða viðeigandi aðgerðir. Kjarnar skulu rannsakaðir á prófunarstofu.

Mæling miðast við staðlaða mælingu með veggripsmæli Vegagerðarinnar af gerðinni BV-11. Mælingin skal gerð miðað við hraðann 70 ± 5 km/klst. og yfirborð vegar skal vera rakt, þ.e.a.s. ásprautað með stöðluðu vatnsmagni mælitækis.

Þessi grein birtist í 2. tbl. Framkvæmdafrétta 2022 sem er á leið til lesenda.  Rafræna útgáfu má finna hér.    Áskrift að Framkvæmdafréttum er án endurgjalds og hægt er að skrá sig fyrir áskrift með því að senda póst á sogi@vegagerdin.is.