12. maí 2025Vel sótt málþing um samvinnuverkefni
Vel sótt málþing um samvinnuverkefni
Vegagerðin stóð fyrir vel sóttu málþingi um samvinnuverkefni í samgönguframkvæmdum miðvikudaginn 7. maí sl. Fjallað var um lagaumhverfi og útboðsferli vegna samvinnuverkefna og farið yfir verkefnin Hringvegur (1) um Hornafjörð og Hringvegur (1) um Ölfusá sem eru í framkvæmd. Sundabraut sem samvinnuverkefni var einnig til umfjöllunar og loks var farið yfir reynslu Íslands og annarra landa, lærdóm og næstu skref. Fram kom að mikilvægt er að endurskoða og skerpa á lögum um samvinnuverkefni og það fyrirkomulag sem hefur fest sig í sessi í Danmörku gæti hentað á Íslandi en þar hafa verið stofnuð innviðafélög með ríkisábyrgð.
Hér fyrir neðan má sjá upptöku frá málþinginu.
Bergþóra Þorkelsdóttir, forstjóri Vegagerðarinnar, fór yfir reynsluna af samvinnuverkefnum hingað til og horfði jafnframt til framtíðar. Hún lagði áherslu á mikilvægi þess að sameiginlegur skilningur væri á því hvernig samvinnuverkefni væru útfærð og sagði það mat Vegagerðarinnar að rétt væri að horfa til reynslu og fyrirkomulags sem hefur fest sig í sessi í Danmörku við fjármögnun einstakra samgöngumannvirkja. „Þetta fyrirkomulag byggir á innviðafélagi, sem metur hvernig gerum við þetta best og ódýrast og hver er bestur í hverju. Þessi leið hentar íslenska markaðnum vel, leiðin er hagkvæm og gefur forsendur til að halda uppi samkeppni milli aðila sem eru bærir til að keppa hver við annan.“
Eyjólfur Ármannsson innviðaráðherra taldi til mikils að vinna, að hið opinbera og einkaaðilar vinni saman að því að efla samgöngur og innviði á Íslandi. „Samvinnuverkefni gegna sífellt stærra hlutverki á heimsvísu til að byggja upp öflugt og nú. Ég tel samvinnuverkefni eitt af þeim verkfærum sem íslenskt samfélag getur notað til að byggja upp samgöngukerfi landsins og skapa öflugt samfélag. Góð samvinnuverkefni byggja á trausti, gagnsæi og sameiginlegri ábyrgð og markmiðið er að skapa samfélagsleg verðmæti og bæta lífsgæði fólks.“
Jóhannes Bjarni Björnsson, hæstaréttarlögmaður hjá Landslögum, fór vandlega yfir lagaumhverfi og útboðsferli samgönguverkefna. Hans mat er að endurskoða þurfi lög um samvinnuverkefni og skilgreina betur hvað felist í því að verkefni sé samvinnuverkefni og heimildir Vegagerðarinnar til útboðs, s.s. að brjóta megi upp verkefnið eftir niðurstöðu hagkvæmnisathugunar. „Það þarf að skipta upp tilboðum í framkvæmdir og fjármögnun minni verkefna til að auka samkeppni innanlands. Þá þarf aðkoma innviða- og fjármálaráðuneyta að vera skilvirkari og samstilltari.“
Guðmundur Valur Guðmundsson, framkvæmdastjóri þróunarsviðs Vegagerðarinnar, fór yfir samvinnuverkefni í framkvæmd, þ.e. Hringveg um Hornafjarðarfljót og Hringveg um Ölfusá, hvernig það hefur tekist til og hvað er hægt að læra af því ferli. Einnig fjallaði hann um Sundabraut sem framtíðarsamvinnuverkefni en það verkefni er af stærri skala en áður hefur þekkst hérlendis.
Lovísa Anna Finnbjörnsdóttir, sviðsstjóri fjármálaráðgjafar hjá Deloitte, ræddi um reynslu Noregs, Danmerkur og Færeyja af samvinnuverkefnum og hvaða lærdóm megi draga af henni. „Í Danmörku eru stór samgönguverkefni fjármögnuð með lánum með ríkisábyrgð. Innviðafélagið Sund & Bælt er ábyrgt fyrir mjög stórum verkefnunum; útboðum á framkvæmdum, rekstri og viðhaldi og innheimtu veggjalda. Ríkisábyrgðin gerir það að verkum að þetta sjálfstæða hlutafélag hefur fengið fjármögnunarkjör sem voru lítillega hærri en ríkisfjármögnun. Nágrannalöndin hafa sýnt fram á að það er hægt að útfæra módelið þannig að skuldir hafi ekki áhrif á lánshæfi ríkissjóðs, séu verkefnin fjárhagslega sjálfbær,“ sagði Lovísa.
Lögum um samvinnuverkefni um samgönguframkvæmdir, sem tóku gildi í júlí 2020, var ætlað að auka verulega fjármagn til vegaframkvæmda og mæta þar með mikilli þörf fyrir fjárfestingar í samgöngum. Í samvinnuverkefni felst að einkaaðili annast fjármögnun í heild eða að hluta eða tekur með öðrum hætti áhættu af gerð og rekstri opinbers mannvirkis. Með lögunum var Vegagerðinni heimilt að eiga samvinnu við einkaaðila um fjármögnun, hönnun, undirbúning og framkvæmdir við sex afmörkuð verkefni ásamt viðhaldi og rekstri í tiltekinn tíma. Einnig var henni veitt heimild til að fjármagna samvinnuverkefni að hluta eða öllu leyti með gjaldtöku af umferð.
Dagskráin var eftirfarandi:
- Opnun málþings. Bergþóra Þorkelsdóttir, forstjóri Vegagerðarinnar
- Ávarp innviðaráðherra. Eyjólfur Ármannsson
- Lagaumhverfi og útboðsferli. Jóhannes Bjarni Björnsson, hæstaréttarlögmaður hjá Landslögum
- Hornafjörður og Ölfusárbrú – samvinnuverkefni í framkvæmd. Guðmundur Valur Guðmundsson, framkvæmdastjóri þróunarsviðs Vegagerðarinnar
- Sundabraut sem samvinnuverkefni. Guðmundur Valur Guðmundsson, framkvæmdastjóri þróunarsviðs Vegagerðarinnar
- Reynsla Íslands og annarra landa – lærdómur og næstu skref. Lovísa Anna Finnbjörnsdóttir, sviðsstjóri Fjármálaráðgjafar hjá Deloitte
- Spurningar og umræður
Fundarstjóri – G. Pétur Matthíasson, forstöðumaður samskipta hjá Vegagerðinni